ભારતના આ કિલ્લા પરથી પાકિસ્તાન દેખાય છે! પ્રખ્યાત હોલિવૂડ ફિલ્મનું શૂટિંગ પણ અહીં જ થયું છે.

જોધપુરનો મહેરાનગઢ કિલ્લો

જો તમે ભારત દેશને કિલ્લાઓનો દેશ કહો તો એમા પણ કંઈ ખોટું નથી. એવા ઘણા કિલ્લાઓ છે જે સેંકડો વર્ષો જૂના છે, તો ઘણા કિલ્લાઓ એવા પણ છે જેમના બાંધકામ વિશે કોઈ જાણતું નથી. જેના કારણે અહીં ઘણા કિલ્લાઓને તો રહસ્યમયી માનવામાં આવે છે. આજે અમે તમને આવા જ એક કિલ્લા વિશે કરવા જઈ રહ્યા છીએ, જેના વિશે કહેવામાં આવે છે કે ત્યાંથી આખું પાકિસ્તાન દેખાય છે, પરંતુ આ કિલ્લાનો આઠમો દરવાજો ખૂબ જ રહસ્યમય માનવામાં આવે છે.

#MeraShandarBharat સાથે ટ્રીપની એક ફોટો અપલોડ કરો અને 10,000 રૂ. ના 3 પેકેજ જીતવાનો લાભ ઊઠાવો.

આપણે જે કિલ્લાની વાત કરી રહ્યા છીએ તે મહેરાનગઢ દુર્ગ અથવા મેહરાનગઢ કિલ્લો તરીકે ઓળખાય છે. રાજસ્થાનના જોધપુરમાં સ્થિત આ કિલ્લો આશરે 125 મીટરની ઊંચાઈ પર બનાવવામાં આવ્યો છે. આ કિલ્લાનો પાયો 15 મી સદીમાં રાવ જોધાએ નાખ્યો હતો, પરંતુ તેનું નિર્માણ મહારાજ જસવંતસિંહે પૂર્ણ કર્યું હતું.

મેહરાનગઢ કિલ્લાનો ઇતિહાસ

મેહરાનગઢ કિલ્લાનો રસપ્રદ ઇતિહાસ આપણને તે સમય તરફ લઈ જાય છે જ્યારે 15 માં રાઠોડ શાસક રાવ જોધાએ વર્ષ 1459 માં જોધપુરની સ્થાપના કરી હતી. રાજા રામ મલના પુત્ર રાવ જોધાએ મંદોરથી શહેર પર શાસન કર્યું પરંતુ તેની રાજધાની જોધપુર ખસેડી. ત્યારબાદ તેમણે ભાઉચેરિયા ટેકરી પર કિલ્લાનો પાયો નાખ્યો જે મંદોરથી માત્ર 9 કિમી દૂર હતો. રાઠોડના મુખ્ય દેવતા સૂર્યના નામ પરથી આ કિલ્લાનું નામ મેહરાનગઢ કિલ્લો રાખવામાં આવ્યું હતું અને 'મેહરાન' એટલે સૂર્ય. પ્રમુખ નિર્માણ ઊપરાંત જોધપુરના અન્ય શાસકો જેમ કે માલદેવ મહારાજા, અજીતસિંહ મહારાજા, તખ્ત સિંહ અને મહારાજા હનવંત સિંહ દ્વારા બીજા ઘણા બધા ઉમેરાયા હતા. તે સમયના શાસકો વચ્ચે ઘણી અથડામણો થઈ હતી, અને આવા કિલ્લા એક મહાન શક્તિ અને પ્રતિષ્ઠાની બાબત હતી.

ભારતના સમૃદ્ધ ભૂતકાળનો દસ્તાવેજ

આ કિલ્લાની અંદર ઘણા ભવ્ય મહેલો છે, અદભૂત રીતે કોતરવામાં આવેલા દરવાજા અને જાળીની બારીઓ છે, જેમાં મોતી મહેલ, ફૂલ મહેલ, શીશ મહેલ, સિલેહ ખાના અને દોલત ખાના ખૂબ જ ખાસ છે. કિલ્લાની પાસે ચામુંડા માતાનું મંદિર છે, જે 1460માં રાવ જોધાએ બનાવડાવ્યુ હતું. નવરાત્રિ દરમિયાન અહીં વિશેષ પૂજા કરવામાં આવે છે.

તમને જાણીને નવાઈ લાગશે કે આ કિલ્લો ભારતના સૌથી જૂના અને સૌથી મોટા કિલ્લાઓમાંનો એક છે, જેને ભારતના સમૃદ્ધ ભૂતકાળનું પ્રતીક માનવામાં આવે છે. દિલ્હીના 73 મીટર ઊંચા કુતુબ મિનારથી પણ ઉંચો આ કિલ્લો 120 મીટરની ખડક પર સ્થિત છે. આ કિલ્લો આઠ દરવાજા અને અસંખ્ય બુર્જ સાથે ઊંચી ઊંચી દિવાલોથી ઘેરાયેલો છે. જોકે આ કિલ્લાના માત્ર સાત જ દરવાજા (પોલ) છે, પરંતુ એવું કહેવાય છે કે તેમાં આઠમો દરવાજો પણ છે જે રહસ્યમય છે. કિલ્લાના પહેલા દરવાજા પર હાથીઓના હુમલાથી બચાવવા માટે તીક્ષ્ણ ખિલ્લાઓ લગાવવામાં આવ્યા હતા.

ચામુંડા માતાનું મંદિર

એવું માનવામાં આવે છે કે 1965 ના ભારત-પાકિસ્તાન યુદ્ધ દરમિયાન જ્યારે જોધપુરને પ્રથમ નિશાન બનાવવામાં આવ્યું હતું ત્યારે ચામુંડા માતાની કૃપાને કારણે આ શહેરને કંઈ થયું ન હતું. વાસ્તવમાં આ કિલ્લાનો પાયો નાખનાર જોધપુરના શાસક રાવ જોધા ચામુંડા માતાના ભક્ત હતા અને તે જોધપુરના શાસકોની કુલદેવી પણ રહી છે. વર્ષ 1460માં રાવ જોધાએ મેહરાનગઢ કિલ્લા પાસે ચામુંડા માતાનું મંદિર બનાવીને મૂર્તિની સ્થાપના કરી હતી. અત્યારે અહીં પ્રવાસીઓ તો આવે જ છે, સાથે ઘણી ફિલ્મોનું શૂટિંગ પણ થતુ રહેતુ હોય છે.

અંગ્રેજી મૂવી જ્ડાર્ક નાઈટ્સના અમુક દ્રશ્યોના શૂટિંગ પણ આ કિલ્લામા થયા છે.

મેહરાનગઢ કિલ્લો રાજસ્થાનના અન્ય કિલ્લાઓથી ખરેખર કઈ રીતે અલગ પડે છે.

ખરેખર જો મેહરાનગઢ કિલ્લાને રાજસ્થાનના અન્ય કિલ્લાઓથી અલગ પાડતુ કંઈક છે, તો તે છે લોક કલા અને સંગીત પર વિશેષ ધ્યાન. કિલ્લામાં વિવિધ સ્થળોએ દરરોજ સાંસ્કૃતિક કાર્યક્રમો યોજાય છે. ઊપરાંત આ કિલ્લો, વાર્ષિક વિશ્વ પવિત્ર આત્મા મહોત્સવ અને રાજસ્થાન આંતરરાષ્ટ્રીય લોક ઉત્સવ જેવા પ્રશંશાપાત્ર સંગીત ઉત્સવો માટે પૃષ્ઠભૂમિ પ્રદાન કરે છે. કિલ્લામાં એક નવું અત્યાધુનિક વિઝિટર સેન્ટર અને નોલેજ સેન્ટર બનવાનુ છે, જે હાલમાં આયોજન હેઠળ છે. કિલ્લાની નજીકમાં જોવા માટે ઘણા લોકપ્રિય સ્થળો છે. રાવ જોધા ડેઝર્ટ પાર્ક, કિલ્લાની બાજુમાં 170 એકર ખડકાળ વેસ્ટલેન્ડમાં ફેલાયેલ છે. કિલ્લાની તળેટીમાં 200 વર્ષ જૂનો રાજપૂત બગીચો - ચોકલાઓ બાગ આરામ કરવા માટે એક આદર્શ સ્થળ છે. મહારાજા જસવંત સિંહ દ્વિતિયના માનમાં બાંધવામાં આવેલા 19 મી સદીના કબ્રસ્તાન (ખાલી સ્મારક સમાધિ), જસવંત ટાંડામાંથી તમને કિલ્લાનો ઉત્તમ નજારો જોવા મળશે. જો તમે સાહસિક પ્રવૃત્તિઓનો આનંદ માણવાના શોખિન હોવ, તો કિલ્લાની આસપાસ ઝિપ-લાઇનિંગ કરવાનું ચૂકશો નહીં. કિલ્લાની પાછળ નવચોકિયાનો જૂનો વાદળી વિસ્તાર જોવા જેવો છે. ત્યા પહોંચવા માટે કિલ્લાથી બહાર ફતેહ પોલ પર નીકળો.

કિલ્લાનું સુંદર સ્થાપત્ય

કિલ્લાઓ અને મહેલો 500 વર્ષના સમયગાળામાં બાંધવામાં આવ્યા હતા, અને આ રીતે 20 મી સદીની સ્થાપત્ય વિશેષતાઓ સાથે 15 મી સદીની મૂળભૂત સ્થાપત્ય શૈલીને પણ જોઈ શકો છે. કિલ્લાની દિવાલો 68 ફૂટ પહોળી અને 117 ફૂટ લાંબી છે, જે આસપાસના વિસ્તારોને નિહારે છે. તેને સાત દરવાજા છે, અને તેમાંથી સૌથી વધુ લોકપ્રિય જયપોલી છે. 500 વર્ષના સમયગાળામાં કિલ્લાનુ સ્થાપત્ય ઘણા વિકાસમાંથી પસાર થયુ. મહારાજા અજીત સિંહના શાસન દરમિયાન કિલ્લાની ઘણી ઇમારતો મોગલ ડિઝાઇનમાં બનાવવામાં આવી હતી. પ્રવાસીઓને આશ્ચર્યચકિત કરી દેતા સાત દરવાજા ઉપરાંત, મોતી મહેલ (પર્લ પેલેસ), ફૂલ મહેલ (ફ્લાવર પેલેસ), દૌલત ખાના, શીશ મહેલ (મિરર પેલેસ) અને સુરેશ ખાન જેવા ભવ્ય રૂમ છે. મોતી મહેલ અથવા પર્લ પેલેસ, રાજા સુરસિંહ દ્વારા બનાવવામાં આવ્યો હતો. શીશ મહેલ અથવા હોલ ઓફ મિરર્સ અરીસાના ટુકડાઓ પર જટિલ ડિઝાઇન માટે પ્રખ્યાત છે. મહારાજા અભય સિંહે ફૂલ મહેલ બનાવ્યો. મહેલના નિર્માણ માટે ઉપયોગમાં લેવાતા બલુઆ પથ્થરમાં જોધપુરી કારીગરોની ભવ્ય કારીગરી જોઈ શકાય છે.

મેહરાનગઢની ગેલેરી જેમાં કિલ્લાની કેટલીક પ્રખ્યાત કલાકૃતિઓ છે.

શસ્ત્રકળા

અકબર અને તૈમુર જેવા મહાન શાસકોની તલવારો પ્રદર્શનમાં મુકેલી છે. આ ઉપરાંત ત્યાં નીલમણિ અને સોના અને ચાંદી સાથે પન્ના અને બંદૂકોથી જડેલી ઢાલ છે.

ચિત્રો

આ વિભાગને સમર્પિત એક સંપૂર્ણ ગેલેરી છે. તમને કિલ્લામાં સુંદર મારવાડ ચિત્રો જોવા મળશે.

પાઘડી

વિવિધ તહેવારો દરમિયાન રાજસ્થાની લોકો દ્વારા પહેરવામાં આવતી તમામ પ્રકારની પાઘડીઓ મેહરાનગઢ કિલ્લામાં જોઇ શકાય છે.

પાલખીઓ

રાજવીઓએ આનો ઉપયોગ મુસાફરીના સાધન તરીકે કર્યો. આ કિલ્લામાં પનાજ અને રજત ખાસા સહિતની પાલકીઓની સૌથી ઉત્કૃષ્ટ ડિઝાઇન છે.

હાથી હોવડાહ

તે બે ખંડની લાકડાની બેઠક છે જે મુસાફરી માટે હાથીની પાછળ મૂકવામાં આવે છે. મેહરાનગઢ કિલ્લાની ગેલેરીઓમાં તમને કેટલીક શ્રેષ્ઠ પાલખીઓ મળશે.

જો તમે કેમેરો સાથે લેવા માંગતા હો અથવા ગાઈડ લેવા માંગતા હો તો તમારે થોડા વધુ રુપિયા ખર્ચ કરવા પડશે.

રાજસ્થાન આંતરરાષ્ટ્રીય લોક મહોત્સવ- આ સંગીત ઉત્સવ કેટલાક શ્રેષ્ઠ ગાયકો અને કલાકારોને સાથે લાવે છે. મેહરાનગઢ કિલ્લામાં અદભૂત સંગીત અને કોન્સર્ટનું આયોજન કરવામાં આવે છે.

દશેરા- રાવણ પર ભગવાન રામની જીતની ઉજવણી માટે કિલ્લામાંથી એક સરઘસ કાવામાં આવે છે જે શહેરમાં સમાપ્ત થાય છે.

મહેરાનગઢ કિલ્લામાં થતી પ્રવૃત્તિઓ

એડવેંચર ના શોખિનો માટે પણ મેહરાનગઢ કિલ્લો થોડો આશ્ચર્યજનક છે!

કિલ્લાની ટોચ પરથી ઝિપલાઇન પ્રવૃત્તિ ચોક્કસ તમને એડ્રેનાલિનનો ઊભરો આપશે. જોધપુરમાંથી પસાર થતાં તમને બ્લુ સિટીના અદભૂત દૃશ્યનો અનુભવ થશે.

ભારતની આ સુંદર તસવીરો જોઈને તમને ગર્વ થશે.

તમારી જેવા લાખો ફરવાના શોખીન લોકોની જેમ તમે પણ Tripoto પર તમારા પ્રવાસની તસવીરો અને અનુભવો શેર કરો.

મફતમાં ટ્રાવેલ કરવા માંગો છો? Tripoto પર આવી ક્રેડિટ મેળવો અને પછી તમારા આગામી પ્રવાસમાં હોટેલ બુકિંગ તેમજ વેકેશન પેકેજ મેળવો.

બંગાળી અને ગુજરાતીમાં સફરાનામો વાંચવા અને શેર કરવા માટે Tripoto બાંગ્લા અને Tripoto ગુજરાતી ને અનુસરો.

Tripoto હિન્દી ઇન્સ્ટાગ્રામ પર જોડાઓ અને ફિચર થવની તક મેળવો.

ટ્રાવેલ અપડેટ માટે Tripoto ગુજરાતની ટેલિગ્રામ ચેનલ સાથે જોડાવા માટે અહીં ક્લિક કરો.

આ લેખ અનુવાદિત છે. મુખ્ય લેખ વાંચવા માટે અહીં ક્લિક કરો.

દેશ-વિદેશના પ્રવાસ પ્રસંગો અને તમારી મુસાફરીના અનોખા અનુભવો શેર કરો, આ સીવાય અન્ય મુસાફરો ક્યાં જઇ રહ્યા છે અને તેઓ શું કરી રહ્યા છે? તે પણ જાણો. એકબીજાની સાથે ફરીએ અને એક બીજાને ગમતા રહીએ.