મિત્રો, તમે બધા જાણતા જ હશો કે આપણા દેશને નદીઓનો દેશ કહેવામાં આવે છે. કારણ કે આપણા દેશમાં વિશ્વની ઘણી મોટી અને પવિત્ર નદીઓ વહે છે. વાસ્તવમાં, કોઈપણ સ્થળના વિકાસમાં નદીઓનો ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ ફાળો હોય છે. કારણ કે તમે જાણો છો કે પાણી એ જીવન છે. સાથે જ આપણા દેશની નદીઓની એક ખાસ વાત એ છે કે અહીંની તમામ નદીઓ પશ્ચિમથી પૂર્વ તરફ વહેતી જોવા મળશે. પછી તે મોટી નદીઓ હોય કે નાની નદીઓ. પરંતુ જો આપણે કહીએ કે ભારતમાં એક એવી નદી છે જે તેના પ્રવાહની વિરુદ્ધ વહે છે, તો તમે શું કહેશો? વિચારમાં ખોવાઈ ગયો મિત્રો! તો ચાલો જાણીએ કે ભારતમાં કઈ નદી ઉલટા વહેતી છે, આજે આ લેખમાં અમે તમને તે નદી વિશે જણાવીશું.
પ્રવાહની સામે વહેતી નદી કઈ છે?
મિત્રો, જે નદી તેના પ્રવાહની વિરુદ્ધ વહે છે તેની વાત કરીએ, તે નદીનું નામ નર્મદા છે. જ્યારે આપણા દેશની તમામ નદીઓ પશ્ચિમથી પૂર્વ તરફ વહે છે અને બંગાળની ખાડીમાં પડે છે, ત્યારે નર્મદા નદી તેના પ્રવાહની વિરુદ્ધ પૂર્વથી પશ્ચિમમાં વહે છે અને અરબી સમુદ્રમાં પડે છે. નર્મદા નદી ભારતના બે મોટા રાજ્યો ગુજરાત અને મધ્યપ્રદેશની મુખ્ય નદી છે. જેની ઓળખ પણ ઘણી છે.
નર્મદા નદીના ઉલટા પ્રવાહનું કારણ
ઉલટા પ્રવાહમાં વહેતી આ નદીનું ભૌગોલિક કારણ રિફ્ટ વેલીમાં તેનું સ્થાન છે. રિફ્ટ વેલી એટલે નદી જે દિશામાં વહે છે, આ ઢોળાવને કારણે નર્મદા નદીનો પ્રવાહ પૂર્વથી પશ્ચિમ તરફ છે. તમારી માહિતી માટે હું તમને પણ જણાવું છું. આ નદી મખલ પર્વતના અમરકંટકના શિખરમાંથી નીકળે છે.
પાછળની તરફ વહેવાનું પૌરાણિક કારણ શું છે?
મિત્રો, તમને જણાવી દઈએ કે આ નદીના ઉલટા પ્રવાહ પાછળ કેટલીક ધાર્મિક માન્યતાઓ રહેલી છે. તેમાંથી એક માન્યતા આ છે. નર્મદાના લગ્ન સોનભદ્ર સાથે નક્કી થયા હતા, પરંતુ નર્મદાના મિત્ર જોહિલાને કારણે તેમની વચ્ચે ઘણું અંતર હતું અને આ વાતથી નારાજ થઈને નર્મદાએ જીવનભર કુંવારી રહેવાની પ્રતિજ્ઞા લીધી અને વહેણ સામે વહેવાનું નક્કી કર્યું.
નર્મદા નદી વિશે કેટલીક મહત્વપૂર્ણ હકીકતો:-
મિત્રો, નર્મદા નદી વિશે કેટલીક મહત્વપૂર્ણ વાતો છે જે તમારે જાણવી જ જોઈએ.
1. મિત્રો, હું તમને જણાવી દઈએ કે નર્મદા નદી ભારતની 5મી સૌથી લાંબી નદી છે. જે ખૂબ જ સુંદર પણ છે.
2. નર્મદા નદી પશ્ચિમ દિશામાં વહેતી સૌથી લાંબી નદીઓમાંની એક છે.
3. મિત્રો, આ નદીને કેટલીક જગ્યાએ રેવા નદી તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.
4. આ નદી મધ્યપ્રદેશની સૌથી મહત્વપૂર્ણ નદી તરીકે ઓળખાય છે.
5. આ વિશાળ નદીનો કુલ રૂટ 1077 કિલોમીટર છે.
6. ઓમકારેશ્વર મંદિર, જે ભગવાન શિવના 12 જ્યોતિર્લિંગોમાંનું એક છે, નર્મદા નદીના કિનારે બનેલું છે.
નર્મદા નદી કેટલા રાજ્યોમાંથી પસાર થાય છે?
મિત્રો, તમને જણાવી દઈએ કે નર્મદા નદી ભારતના કુલ 3 રાજ્યો મધ્યપ્રદેશ, મહારાષ્ટ્ર અને ગુજરાતમાંથી પસાર થાય છે. જો તમે આ સ્થળોની મુસાફરી કરી રહ્યા હોવ તો પણ તમે આ દિવ્ય અને પ્રખ્યાત નદી જોઈ શકો છો.
1. મધ્યપ્રદેશ:- નર્મદા નદી મધ્યપ્રદેશની સૌથી મોટી નદી છે. નર્મદા નદી મધ્યપ્રદેશના અમરકંટકમાં મૈકાલા પર્વતમાળામાંથી નીકળે છે. નર્મદા નદી મધ્ય પ્રદેશના અમરકંટકથી અનુપપુરના સોંડવાથી અલીરાજપુરના સોંડવા સુધી મધ્યપ્રદેશના 16 જિલ્લામાંથી પસાર થાય છે. તેની યાત્રામાં, નર્મદા નદી 1077 કિમીને આવરી લે છે અને લગભગ 8 કિલોમીટરના અંતરે દૂધધારા ધોધ અને 10 કિલોમીટરના અંતરે કપિલધરા ધોધ બનાવે છે. આ પવિત્ર નદીના કિનારે અનેક તીર્થસ્થળો આવેલા છે, જેનું પોતાનું વિશેષ મહત્વ છે. માતા નર્મદાના કિનારે બનેલા આ તીર્થસ્થળો પર હંમેશા ભક્તોની ભીડ રહે છે. નર્મદા નદીના કિનારે બાંધવામાં આવેલા કેટલાક મુખ્ય તીર્થસ્થાનોમાં કપિલધારા, દૂધ ધારા, માંધાતા, શૂલપડી, શુક્લતીર્થ, ભેડાઘાટ, ભદાઉંચ વગેરે છે.
2. મહારાષ્ટ્ર:- મહારાષ્ટ્રમાં નર્મદા નદીની લંબાઈ 74 કિલોમીટર છે અને નર્મદા નદી મહારાષ્ટ્રની સરહદને સ્પર્શે છે.
3. ગુજરાત:- નર્મદા નદી એ ગુજરાતની સૌથી મોટી નદી છે, જે મધ્યપ્રદેશમાંથી નીકળે છે અને અરબી સમુદ્રમાં પડતા પહેલા ગુજરાતમાંથી વહે છે. ગુજરાતમાં નર્મદા નદી 161 કિલોમીટર લંબાઈમાં વહે છે.ગુજરાતનું ભરૂચ શહેર નર્મદા નદી પર આવેલું છે.
શું તમે તાજેતરમાં કોઈની મુસાફરી કરી છે? તમારો અનુભવ શેર કરવા માટે અહીં ક્લિક કરો.
ગુજરાતીમાં પ્રવાસવર્ણનો વાંચવા અને શેર કરવા માટે ત્રિપોટો ગુજરાતીને ફોલો કરો.