શું તમે જાણો છો કે બનારસમાં મસાન હોળી શા માટે રમાય છે

હોળીનો તહેવાર, જેને "રંગોના તહેવાર" તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, તે ભારત અને સમગ્ર વિશ્વમાં ભારતીય સમુદાયોમાં ખૂબ જ ઉત્સાહ સાથે ઉજવવામાં આવે છે. તેની ઉજવણી વિવિધ રિવાજો, પરંપરાઓ અને ઉજવણીની રીતોથી ભરેલી છે. જો કે, ભારત જેવા વિશાળ દેશમાં, હોળીનો તહેવાર વિવિધ રાજ્યોમાં વિવિધ શૈલીમાં ઉજવવામાં આવે છે. પરંતુ બાબા વિશ્વનાથની નગરી કાશીમાં હોળી ખૂબ જ વિચિત્ર રીતે રમાય છે. ચિતાની રાખની હોળી અહીં ઉજવવામાં આવે છે, જે ‘મસાને કી હોળી’ના નામથી પ્રખ્યાત છે.

બનારસ, જેને વારાણસી તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, તે ભારતમાં હિંદુ ધર્મના મહત્વપૂર્ણ તીર્થસ્થળોમાંનું એક છે. અહીં હોળીનો તહેવાર ખૂબ જ અનોખી અને પરંપરાગત રીતે ઉજવવામાં આવે છે, જેને "મસાન હોળી" તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. મસાન હોળી ખાસ કરીને વારાણસીના મણિકર્ણિકા ઘાટ પર ઉજવવામાં આવે છે, જે એક પ્રખ્યાત સ્મશાન છે. આ ખાસ હોળીમાં, સાધુઓ અને શિવભક્તોનું એક જૂથ મણિકર્ણિકા ઘાટ પર એકઠા થાય છે અને સ્મશાનની આસપાસ હોળી રમે છે. આ સમય દરમિયાન, તેઓ ભજન-કીર્તન પણ ગાય છે અને શિવને સમર્પિત વિવિધ ધાર્મિક વિધિઓ કરે છે. મસાન હોળીની આ ઉજવણી મૃત્યુ પ્રત્યે એક અલગ અભિગમ પ્રદાન કરે છે અને જીવનની અસ્થાયીતા તેમજ તેની સુંદરતાની ઉજવણી કરે છે.

આ પરંપરા શા માટે શરૂ થઈ?

એવું માનવામાં આવે છે કે રંગભરી એકાદશીના દિવસે ભગવાન શિવ ગૌણ કરીને માતા પાર્વતીને કાશી લઈ આવ્યા હતા. પછી તેણે બધા સાથે ગુલાલથી હોળી રમી હતી, પરંતુ તે ભૂત, પ્રેત, પિશાચ, નપુંસક વગેરે સાથે હોળી રમી શક્યો ન હતો. ત્યારબાદ, રંગભારી એકાદશીના એક દિવસ પછી, તેમણે સ્મશાનમાં બધા સાથે મસાનની હોળી રમી, ત્યારથી આ તહેવાર અહીં ખૂબ જ ધામધૂમથી ઉજવવામાં આવે છે.

તમે આ તહેવાર કેવી રીતે ઉજવશો?

મસાન હોળીમાં વારાણસીના લોકો સ્મશાનભૂમિ પર ભેગા થાય છે અને આ તહેવારને અનોખી રીતે ઉજવે છે. અહીં રંગબેરંગી ગુલાલની સાથે પરસ્પર મેળાપ, નૃત્ય અને ભજન-કીર્તનનો આનંદ માણવામાં આવે છે. આ પ્રસંગે લોકો એકબીજા પર રંગો ફેંકે છે અને ખુશીનો આનંદ માણે છે. સાધુઓ દ્વારા કરવામાં આવતી પૂજા અને હવન દરમિયાન મહાદેવની પૂજા કરવામાં આવે છે, અને ભક્તો ભગવાન શિવની પૂજામાં ભાગ લે છે. તે ખૂબ જ ભક્તિમય અને ધાર્મિક પ્રસંગ છે જે લોકોને તેમના આધ્યાત્મિક જોડાણને મજબૂત કરવાની તક પૂરી પાડે છે.

આ ઉત્સવ મનાવવાનો હેતુ છે

મસાન હોળીની પરંપરા અનુસાર, એવું માનવામાં આવે છે કે મૃત્યુ અને જીવન બંને શિવના નૃત્યનું સ્વરૂપ છે. તેથી, મૃત્યુને વિજયી બનાવવા અને તેના જીવન સાથેના જોડાણને માન આપવા માટે, લોકો આ ઘાટ પર હોળીના તહેવાર દરમિયાન રંગો અને ગુલાલથી રમે છે. આ ઉત્સવમાં ધાર્મિક ભક્તિ અને સેવાની લાગણી જોવા મળે છે. લોકો તેમના જૂના જીવિત અને મૃત સ્વજનોને શ્રદ્ધાંજલિ અર્પણ કરે છે અને ઈચ્છે છે કે તેમના આત્માને શાંતિ મળે.

મસાન હોળીનું આયોજન ભક્તિ અને આધ્યાત્મિક અભ્યાસ માટે કરવામાં આવે છે. લોકો આ પ્રસંગે મસાને શ્રદ્ધાંજલિ આપે છે અને આત્માના મોક્ષ માટે પ્રાર્થના કરે છે. આ તહેવારમાં સામાજિક એકતાને મહત્વ આપવામાં આવે છે. લોકો તેમના સમુદાયના સભ્યો સાથે મળીને એકતા અને સમર્થનનું વાતાવરણ જાળવવાનો પ્રયત્ન કરે છે.

બનારસની મસાન હોળી તેની અનોખી પરંપરાઓ અને રીતરિવાજોને કારણે માત્ર ભારતીયો માટે જ નહીં પરંતુ વિશ્વભરના પ્રવાસીઓ માટે પણ આકર્ષણનું કેન્દ્ર બની છે. તે વારાણસીની સાંસ્કૃતિક વિવિધતા અને ઊંડાણને પ્રતિબિંબિત કરે છે.