દેશનું એક એવું મંદિર, જ્યાં વિરાજમાન છે મુછોવાળા ભગવાન શ્રી રામ, જાણો આ અંગે

આ વર્ષે આવેલી પ્રભાસ સ્ટારર આદિપુરુષ ફિલ્મમાં ભગવાન રામનો રોલ મૂછ સાથે જોવા મળ્યો હતો. જ્યારે શ્રી રામને મૂછ સાથે અવતારમાં બતાવવામાં આવ્યા ત્યારે લોકોએ ઘણો વિરોધ કર્યો હતો. પરંતુ શું તમે જાણો છો કે ભારતમાં એવા ઘણા મંદિરો છે જ્યાં ભગવાનના મૂછવાળા સ્વરૂપની પૂજા કરવામાં આવે છે.

આ મંદિર પિછોલા લેકના કિનારે આવેલું છે

આજે અમે તમને શ્રી રામ-લક્ષ્મણની વિશેષ મૂર્તિનો પરિચય કરાવવા જઈ રહ્યા છીએ. દેશભરના મંદિરો અને ફોટોગ્રાફ્સમાં તમે હંમેશા દાઢી-મૂછ વગરના શ્રી રામ-લક્ષ્મણને જોયા હશે, પરંતુ રાજસ્થાનના ઉદયપુરમાં શ્રી રામ-લક્ષ્મણની એક એવી પ્રતિમા છે જેમાં તેમની મૂછો છે. કહેવાય છે કે જિન્હે કી રહી ભાવના જૈસી, પ્રભુ મૂરતિ તિન્હ દેખી તૈસી. રામાયણની આ ચોપાઇનો અર્થ એ છે કે જેની જેવી ભાવના હતી, તેમને ભગવાનની મૂર્તિને એવી જ દેખાઇ. શ્રી રામની મૂછવાળી મૂર્તિનું મંદિર શહેરમાં પિછોલા તળાવના કિનારે આવેલા રઘુનાથદ્વારા મંદિરમાં છે.

મંદિરનો ઈતિહાસ 300 વર્ષ જૂનો છે

આ મંદિરનો ઈતિહાસ લગભગ 300 વર્ષ જૂનો છે. રામ નવમી પર અહીં ઠાકુરજીને 12 તોપોની સલામી આપવામાં આવતી હતી, પરંતુ આ પરંપરા 1983માં બંધ કરવામાં આવી હતી. તેની પાછળનું કારણ એ હતું કે મંદિર વસ્તીવાળા વિસ્તારમાં અને સુરક્ષા હોવાનું કહેવાય છે.

વનવાસ દરમિયાન આવી દેખાઇ

મંદિર સાથે જોડાયેલા જસવંત ટાંકનું કહેવું છે કે સ્થાપિત આ મૂર્તિ કાળા પથ્થરની છે. અહીં શ્રી રામ-લક્ષ્મણને વન વિહાર કાળમાં દર્શાવવામાં આવ્યા છે. એવું માનવામાં આવે છે કે જ્યારે રામ વનવાસમાં ગયા હતા, ત્યારે તેઓ આ પ્રકારના દેખાતા હશે. મૂર્તિઓ સ્થિર નથી, એટલે કે તેને ખસેડી શકાય છે. ઈતિહાસ અને લોકકલાના નિષ્ણાત ડૉ.શ્રી કૃષ્ણ જુગનુ કહે છે કે કલાકારની કલ્પના, સામાજિક પરંપરાઓ વગેરે પણ પ્રતિમાઓ બનાવવાનો આધાર રહ્યો છે. કલાકારો બનાવવા માટે સ્વતંત્ર હતા, તેથી તેઓ નવા પ્રયોગો પણ કરી શકતા હતા. શ્રી રામ ક્ષત્રિય હતા, શક્ય છે કે તેમની મૂર્તિઓ અહીં સમાન સ્વરૂપે બનાવવામાં આવી હોય.

અહીં ચાર ભાઈઓની 500 વર્ષ જૂની વનવાસ પ્રતિમાઓ છે

ઉદયપુર વિભાગના પ્રતાપગઢ જિલ્લાના દેવગઢમાં, શિલ્પો ઉદયપુરના રઘુનાથ દ્વારની જેમ અજોડ છે. અહીં રામ-લક્ષ્મણની સાથે ભરત અને શત્રુઘ્નની મૂર્તિઓને પણ મૂછો છે. એવું માનવામાં આવે છે કે જ્યારે રામ અને લક્ષ્મણ વનવાસમાં ગયા ત્યારે બાકીના બે ભાઈઓએ પણ આ જ વેશ ધારણ કર્યો હતો. એવી પણ માન્યતા છે કે શ્રી રામને વાસ્તવમાં મૂછ હતી, તેથી આ મૂર્તિઓ પણ આવી છે. પૂજારી બદ્રી દાસ વૈષ્ણવ જણાવે છે કે દેવગઢની આ ધાતુની મૂર્તિઓ લગભગ 500 વર્ષ જૂની છે.

ભગવાન રામની મૂછવાળી મૂર્તિ બીજે ક્યાં છે?

તમે મધ્યપ્રદેશના રતલામમાં ભગવાનની મૂછવાળી મૂર્તિ પણ જોઈ શકો છો. આ મંદિરની મુલાકાત લેવા માટે તમારે રતલામમાં મહાલવાડા પાસે ભંડારી ગલી જવું પડશે.

ઓડિશાના ઓડાગાંવ

આ સિવાય તમે ઓડિશાના ઓડાગાંવમાં ભગવાન રામની સાથે તેમના ભાઈ લક્ષ્મણની મૂર્તિ પણ જોઈ શકો છો. ઉપરાંત, તમે રાજસ્થાન જઈને તેનું મુછવાળું સ્વરૂપ જોઈ શકો છો.

ઇન્દોરમાં ભગવાન રામની મૂછવાળી મૂર્તિનું મંદિર

મધ્યપ્રદેશના ઈન્દોરમાં શ્રી રામનું મંદિર છે, જ્યાં તેમને મૂછ છે. તેમના સિવાય લક્ષ્મણને પણ મૂછ છે. કુમાવતપુરામાં આવેલું આ મંદિર 150 વર્ષ જૂનું હોવાનું કહેવાય છે.

હનુમાનની પ્રતિમાને પણ મૂછો છે

લોકોમાં એવી માન્યતા છે કે જો દશરથને દાઢી-મૂછ હોય તો રામને પણ મૂછ હોવી જોઈએ. આ સિવાય રાજસ્થાનના એક મંદિરમાં હનુમાનની મૂર્તિમાં પણ મૂછ છે. આ મંદિર હનુમાનજીની મૂછોને કારણે લોકપ્રિય છે.

બ્રહ્મા સિવાય, મૂછો અને દાઢી વગરના અન્ય દેવતાઓ. હિંદુ ધર્મમાં, બ્રહ્મા સિવાય કોઈ પણ દેવના ચિત્રો અથવા મૂર્તિઓમાં સામાન્ય રીતે મૂછો હોતી નથી. કેટલીક જગ્યાએ શિવની મૂર્તિઓમાં મૂછો જોવા મળે છે, પરંતુ આપણી દૃષ્ટિએ માત્ર વિષ્ણુ, કૃષ્ણ, રામ અને અન્ય દેવતાઓની મૂર્તિઓ જ મૂછ વગરની છે. દેવતાઓની મૂર્તિઓ સામાન્ય રીતે તેમના યુવા સ્વરૂપમાં બનાવવામાં આવે છે. આને ધ્યાનમાં રાખીને, મૂછો પ્રતિમા કે ફોટોગ્રાફમાં બનાવવામાં આવતી નથી.

મોટાભાગના મંદિરોમાં, દેવી-દેવતાઓની મૂર્તિઓ તેમના શાશ્વત યુવા દેખાવને ધ્યાનમાં રાખીને સ્થાપિત કરવામાં આવે છે.

ભગવાનના યુવાન સ્વરૂપની મૂર્તિઓની પ્રથા

એવું કહેવાય છે કે જૂના અથવા આદિમ સમાજોમાં દેવતાઓને મૂછો હોઈ શકે છે, પરંતુ સંસ્કૃતિની શરૂઆત અને શહેરોના ઉદય પછી, મૂર્તિઓ અને પૂજાની પરંપરામાં, ભગવાનના યુવાન સ્વરૂપને જ સાક્ષાત્કાર માનવામાં આવે છે. માત્ર ઉત્તર જ નહીં પરંતુ દક્ષિણ ભારતમાં પણ આવી જ મૂર્તિઓ બનાવવાનો રિવાજ છે. ઉત્તર ભારતમાં, ભગવાનની તમામ મૂર્તિઓ ગોરા રંગની બતાવવામાં આવે છે, જ્યારે દક્ષિણ ભારતની મૂર્તિઓની શૈલી પણ અલગ છે અને મૂર્તિઓમાં ભગવાન સામાન્ય રીતે કાળા રંગમાં દર્શાવવામાં આવે છે.

ઋગ્વેદ શું કહે છે?

'રામ' શબ્દનો ઉપયોગ ઋગ્વેદમાં માત્ર બે જ જગ્યાએ થયો છે (10-3-3 અને 10-93-14). તેમાંથી પણ એક જગ્યાએ કાળા રંગના અર્થમાં. બાકીની એક જગ્યાએ વ્યક્તિના અર્થ.

અયોધ્યાનું રામ મંદિર કેવું હશે

યુપીના અયોધ્યામાં શ્રી રામ જન્મભૂમિ ખાતે રામ મંદિર બન્યા બાદ કેવું દેખાશે તેની તસવીરો થોડાક સમય પહેલા સામે આવી હતી. શ્રી રામ જન્મભૂમિ મંદિરની ભવ્યતા અને દિવ્યતા આ તસવીરોમાં જોઈ શકાય છે. તમને જણાવી દઈએ કે શ્રી રામ જન્મભૂમિ મંદિર 20 ફૂટ ઊંચા 392 સ્તંભો પર ઊભું હશે જ્યારે મંદિરનું શિખર 161 ફૂટ ઊંચું હશે. હવે 161 ફૂટ ઉંચા મંદિરના વિજય ધ્વજને સ્થાપિત કરવા માટે 10 થી 15 ક્વિન્ટલનો સ્તંભ બનાવવામાં આવશે જેના પર વિજય ધ્વજ લગાવવામાં આવશે.

તેની સંપૂર્ણ રૂપરેખા તૈયાર કરવામાં આવી છે. જો કે ધ્વજ મુખ્ય શિખર પર લગાવવામાં આવશે, આ સિવાય વધુ 5 શિખર પેવેલિયન બનાવવામાં આવશે. મુખ્ય શિખરથી પૂર્વ તરફ 3 નાના શિખરો હશે. જો આપણે તેમના નામ વિશે વાત કરીએ, તો તેઓનું નામ ગુણ મંડપ, રંગ મંડપ અને નૃત્ય મંડપ રાખવામાં આવશે. આ ઉપરાંત, ગુણ મંડપની બાજુમાં વધુ બે મંડપ પણ બનાવવામાં આવશે જ્યારે મંદિરના મુખ્ય દ્વારનું નામ સિંહ દ્વાર રાખવામાં આવશે.

દેશ-વિદેશના પ્રવાસ પ્રસંગો અને તમારી મુસાફરીના અનોખા અનુભવો શેર કરો, આ સિવાય અન્ય મુસાફરો ક્યાં જઇ રહ્યા છે અને તેઓ શું કરી રહ્યા છે? તે પણ જાણો. એકબીજાની સાથે ફરીએ અને એક બીજાને ગમતા રહીએ

તમારા જેવા લાખો ફરવાના શોખીન લોકોની જેમ તમે પણ Tripoto પર તમારા પ્રવાસની તસવીરો અને અનુભવો શેર કરો

મફતમાં ટ્રાવેલ કરવા માંગો છો? Tripoto પર આવી ક્રેડિટ મેળવો અને પછી તમારા આગામી પ્રવાસમાં હોટેલ બુકિંગ તેમજ વેકેશન પેકેજ મેળવો

Tripoto ગુજરાતીને ફેસબુક પર ફોલો કરવા માટે અહીં ક્લિક કરો