કરતારપુર બાદ હવે બનશે શારદાપીઠ કોરિડોર: PoKમાં ખંડેર બનેલા મંદિરનો પુનરોદ્ધાર

જમ્મુ-કાશ્મીરના કુપવાડાથી માંડ 30 કિમી દૂર તદ્દન ખંડેર અને જર્જરિત હાલતમાં હિન્દુઓનું એક મહત્વનંં મંદિર આવેલું છે જે છે શારદા પીઠ. 1948માં PoK હસ્તગત આવ્યા બાદ સાવ ખરાબ સ્થિતિમાં રહેલા આ મંદિર માટે દેશની સરકાર આગળ આવી છે અને હવે ભારતના હિન્દુઓ ત્યાં વિઝા વગર જઇ શકે તે માટે પૂર જોશમાં કામગીરી ચાલી રહી છે. તાજેતરમાં જ PoKની ધારાસભામાં શારદાપીઠ કોરિડોર માટે પ્રસ્તાવ પસાર કરવામાં આવ્યો છે જેથી 75 વર્ષ પછી તીર્થનો ઉદ્ધાર થશે.

ગૃહમંત્રી અમિત શાહે 22 માર્ચે કહ્યું હતું કે સરકાર કરતારપુર કોરિડોરની તર્જ પર શારદા પીઠ ખોલવા માટે આગળ વધશે. શારદા પીઠ, હિંદુ સમુદાય માટે અત્યંત મહત્વનું સ્થળ છે જે પાકિસ્તાન અધિકૃત કાશ્મીર (PoK) ની નીલમ ખીણમાં જમ્મુ અને કાશ્મીરના કુપવાડા જિલ્લાના ટીટવાલ ગામની સામે નિયંત્રણ રેખા (એલઓસી) ખાતે આવેલું છે.

શ્રી શાહ સેવ શારદા કમિટી કાશ્મીર (SSCK) ના કન્વીનર રવિન્દ્ર પંડિતા દ્વારા કરવામાં આવેલા સૂચનનો જવાબ આપી રહ્યા હતા, જેમણે વિનંતી કરી હતી કે શારદા પીઠ કોરિડોરને નનકાના સાહિબ ગુરુદ્વારા અને પાકિસ્તાનમાં કરતારપુર કોરિડોરની તર્જ પર કાર્યરત કરવામાં આવે.

આ મુદ્દે ગૃહમંત્રીએ જણાવ્યું કે આ સ્થળ ભારતના સાંસ્કૃતિક, ધાર્મિક અને શૈક્ષણિક વારસાનું ઐતિહાસિક કેન્દ્ર રહ્યું છે અને સરકાર - વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીના નેતૃત્વમાં - કરતારપુર કોરિડોરની તર્જ પર ભક્તો માટે શારદા પીઠ ખોલવા માટે ચોક્કસપણે આગળ વધશે.

2019 માં ઉદ્ઘાટન કરાયેલ કોરિડોર, બે મહત્વપૂર્ણ શીખ ધર્મસ્થાનો - પંજાબના ગુરદાસપુર જિલ્લામાં ડેરા બાબા નાનક અને પાકિસ્તાનના કરતારપુરમાં ગુરુદ્વારા દરબાર સાહિબને જોડે છે - અને તીર્થયાત્રીઓને વિઝા વિના મુસાફરી કરવાની મંજૂરી આપે છે.

શ્રી શાહે મંગળવારે કુપવાડા ખાતે મા શારદા દેવી મંદિરનું વર્ચ્યુઅલ રીતે ઉદ્ઘાટન કર્યું હતું.

તેમણે કહ્યું કે શારદા પીઠના નેજા હેઠળ મંદિરનું સ્થાપત્ય અને બાંધકામ પૌરાણિક શાસ્ત્રો અનુસાર કરવામાં આવ્યું છે. શારદા માની મૂર્તિ 24 જાન્યુઆરીએ શૃંગેરી મઠ દ્વારા દાનમાં આપવામાં આવી હતી અને અહીં સ્થાપિત કરવામાં આવી છે, એમ તેમણે ઉમેર્યું હતું.

“કુપવાડામાં મા શારદાના મંદિરનું પુનઃનિર્માણ એ શારદા-સંસ્કૃતિની શોધ અને શારદા-લિપિના પ્રચારની દિશામાં જરૂરી અને મહત્વપૂર્ણ પગલું છે. એક સમયે ભારતીય ઉપખંડમાં શારદા પીઠને જ્ઞાનનું કેન્દ્ર માનવામાં આવતું હતું, દેશભરમાંથી વિદ્વાનો અહીં શાસ્ત્રો અને આધ્યાત્મિક જ્ઞાનની શોધમાં આવતા હતા. શારદા લિપિ આપણા કાશ્મીરની મૂળ લિપિ છે, જેનું નામ મા શારદાના નામ પરથી રાખવામાં આવ્યું છે.”

શ્રી શાહે કહ્યું કે અનુચ્છેદ 370 નાબૂદ થયા પછી, કાશ્મીર ખીણ અને જમ્મુ ફરી એકવાર તેમની જૂની પરંપરાઓ, સભ્યતા અને "ગંગા-જમુની તહઝીબ" તરફ પાછા ફર્યા છે. સરકારે પ્રદેશના સાંસ્કૃતિક કાયાકલ્પ માટે પ્રયાસો હાથ ધર્યા છે, એમ તેમણે ઉમેર્યું હતું.

મંત્રીના જણાવ્યા અનુસાર, ઘણા મંદિરો અને સૂફી સ્થાનો સહિત 123 સ્થળોએ વ્યવસ્થિત પુનઃસંગ્રહ અને સમારકામનું કામ ચાલી રહ્યું છે. પ્રથમ તબક્કામાં ₹65 કરોડના ખર્ચે 35 સ્થળોનું નવીનીકરણ કરવામાં આવી રહ્યું છે. ધાર્મિક અને સૂફી સંતોના 75 સ્થળોની ઓળખ કરીને 31 જેટલા મેગા-સાંસ્કૃતિક કાર્યક્રમોનું આયોજન કરવામાં આવ્યું છે અને દરેક જિલ્લામાં 20 સાંસ્કૃતિક ઉત્સવોનું પણ આયોજન કરવામાં આવ્યું છે, જે જૂના વારસાને પુનર્જીવિત કરવામાં મદદ કરે છે, એમ તેમણે વિગતવાર જણાવ્યું હતું.

શારદા પીઠ:

કાશ્મીરી પંડિતો દ્વારા શારદા પીઠ માટે કરતારપુર સ્ટાઈલ કોરિડોરની લાંબા સમયથી માંગ કરવામાં આવી રહી છે. ગામના રહેવાસીઓએ તેમની કેટલીક જમીન મંદિરના નિર્માણ માટે સમિતિને આપી છે. ઐતિહાસિક સ્થળથી લગભગ 136 માઈલ દૂર એક મસ્જિદ અને ગુરુદ્વારા પણ બનાવવામાં આવી રહ્યા છે.

નવેમ્બર 2019માં કરતારપુર કોરિડોર હતો, જે ભારતમાં શીખ ભક્તોને વિઝાની જરૂર વગર પાકિસ્તાનમાં લાહોર નજીક ગુરુદ્વારા દરબાર સાહિબની મુલાકાત લેવાની મંજૂરી આપે છે. 4.7 કિમી લાંબો કોરિડોર પાકિસ્તાનમાં ગુરુદ્વારા દરબાર સાહિબને ભારતીય પંજાબના ગુરદાસપુર જિલ્લામાં ગુરુદ્વારા ડેરા બાબા નાનક સાથે જોડે છે.

માતા શારદા દેવી મંદિરનું નિર્માણ કાશ્મીરની સેવ શારદા સમિતિ અને શૃંગેરી મઠ દ્વારા શારદા પીઠની યાત્રાને પુનર્જીવિત કરવા માટે કરવામાં આવ્યું છે, જે 1948 પછી બંધ થઈ ગયું હતું કારણ કે મુખ્ય મંદિર PoK હેઠળ આવ્યું હતું. મંદિર એક એવી જગ્યા પર બાંધવામાં આવ્યું છે જે શારદા પીઠ તીર્થયાત્રા માટે શિબિરનું સ્થાન હતું.

રસપ્રદ માહિતી:

• શારદા પીઠ એ નિયંત્રણ રેખા (LoC) ની નજીક આવેલું શારદા (દેવી સરસ્વતી)નું એક પ્રાચીન મંદિર છે જે નીલમ ખીણમાં PoKના શારદા ગામમાં આવેલું છે (JnK માં કુપવાડાથી લગભગ 30 કિમીના અંતરે).

• શારદા એક નાનકડું ગામ છે જ્યાં નીલમ (મૂળ નામ: કિશનગંગા) નદી મધુમતી અને સરગુન નદીઓ સાથે મળે છે.

• કાશ્મીરી પંડિતો માટે આ મંદિરનું ઘણું મહત્વ છે, પરંતુ તે એલઓસીની પેલે પાર ઊભું હોવાથી કાશ્મીરી પંડિતો માટે તે સીમાની બહાર છે.

• કરતારપુર કોરિડોરના ઉદઘાટન સાથે તે પાછું ફોકસમાં છે.

• એક સ્વતંત્ર જૂથ, ધ સેવ શારદા કમિટી, કાશ્મીરી પંડિત તીર્થયાત્રીઓને શારદા મંદિરમાં પ્રવેશ આપવા માટે ઝુંબેશનું નેતૃત્વ કરી રહ્યું છે અને તેના સભ્યો ભારત અને પાકિસ્તાન બંને બાજુએ છે.

• શારદા પીઠની સ્થાપના પાછળની વાર્તા એ સમયની છે જ્યારે કાશ્મીરી પંડિતોએ તેમની મનોહર સુંદરતાની ભૂમિને એક બૌદ્ધિક કેન્દ્રમાં પરિવર્તિત કરી હતી, જેને શારદા પીઠ અથવા સર્વજ્ઞાનપીઠ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.

• દેવી શારદાને કાશ્મીરા-પુરવાસની તરીકે પણ ઓળખવામાં આવતી હતી. 1947માં ભાગલા બાદ મંદિર સાવ નિર્જન થઈ ગયું છે.

• મંદિરના નિર્માણનો એક અહેવાલ કહે છે કે તે કુષાણોના શાસન દરમિયાન (1લી સદીની શરૂઆતમાં) બાંધવામાં આવ્યું હતું.

• મંદિર ઉપરાંત, દેશની સૌથી જૂની યુનિવર્સિટીઓમાંની એક શારદા યુનિવર્સિટીના અવશેષો પણ ત્યાં ઊભા છે.

• યુનિવર્સિટીની પોતાની સ્ક્રિપ્ટ હતી જે શારદા તરીકે જાણીતી હતી અને એવું કહેવાય છે કે તેની પાસે એક સમયે 5,000 થી વધુ વિદ્વાનો અને સૌથી મોટી પુસ્તકાલય હતી.

• દેવી શારદા અથવા સરસ્વતી એ કાશ્મીરી હિંદુઓના મુખ્ય દેવતા હોવા છતાં, તે ખળભળાટ મચાવતા બૌદ્ધિક સમુદાય માટેના કેન્દ્રોમાંનું એક છે, તેથી જ આ મંદિર તેના ભક્તો માટે મહત્વપૂર્ણ છે.

• શારદા પીઠ એક મહાન ઈતિહાસ વહેંચતા બે લડતા દેશોને સાંસ્કૃતિક જોડાણની તક પૂરી પાડે છે.

.

તમારા જેવા લાખો ફરવાના શોખીન લોકોની જેમ તમે પણ Tripoto પર તમારા પ્રવાસની તસવીરો અને અનુભવો શેર કરો

મફતમાં ટ્રાવેલ કરવા માંગો છો? Tripoto પર આવી ક્રેડિટ મેળવો અને પછી તમારા આગામી પ્રવાસમાં હોટેલ બુકિંગ તેમજ વેકેશન પેકેજ મેળવો

Tripoto ગુજરાતીને ફેસબુક પર ફોલો કરવા માટે અહીં ક્લિક કરો

દેશ-વિદેશના પ્રવાસ પ્રસંગો અને તમારી મુસાફરીના અનોખા અનુભવો શેર કરો, આ સિવાય અન્ય મુસાફરો ક્યાં જઇ રહ્યા છે અને તેઓ શું કરી રહ્યા છે? તે પણ જાણો. એકબીજાની સાથે ફરીએ અને એક બીજાને ગમતા રહીએ