મસરૂર મંદિરો, કાંગડા ખીણમાં પથ્થરથી કાપેલા હિન્દુ મંદિરોનો સમૂહ

હિમાચલ પ્રદેશ ભારતનું એક ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ રાજ્ય છે, જે તેની સુંદરતા, પ્રવાસન સ્થળો અને તેના આકર્ષક સ્થળો માટે જાણીતું છે. હિમાચલ પ્રદેશ પૃથ્વી પર સ્વર્ગથી ઓછું નથી કારણ કે તે સંપૂર્ણપણે કુદરતી આકર્ષણોથી ભરેલું છે. હિમાચલ પ્રદેશને દેવ ભૂમિ અથવા દેવોની ભૂમિ પણ કહેવામાં આવે છે. ઘણા પ્રવાસન સ્થળોનું કેન્દ્ર હોવા ઉપરાંત, હિમાચલ પ્રદેશમાં અસંખ્ય પ્રખ્યાત મંદિરો પણ છે જેના કારણે તે વિશ્વના તમામ દેશોમાંથી મોટી સંખ્યામાં ભક્તોને આકર્ષે છે. મસરૂર મંદિર એ કુદરતના આ આદર્શ સ્થાનમાં માણસ દ્વારા બનાવેલ અદ્ભુત રચનાઓમાંનું એક છે. જે તેના અદ્ભુત પથ્થર કાપેલા મંદિર માટે જાણીતું છે.

મસરૂર મંદિર

મસરૂર મંદિરો હિમાચલ પ્રદેશના કાંગડા જિલ્લાના મસરૂર ગામમાં આવેલા છે. આ મંદિર બિયાસ નદી પાસે એક ખડક કાપીને બનાવવામાં આવ્યું હતું. આ મંદિરની એક વિશેષતા એ છે કે અહીં એક જ શિલાને કાપીને 19 મંદિરો બનાવવામાં આવ્યા છે. સ્થાનિક લોકોના મતે તેને હિમાલયનો પિરામિડ પણ કહેવામાં આવે છે. ધૌલાધર પર્વતો અને બિયાસ નદીના લેન્ડસ્કેપમાં આવેલા આ મંદિરો મનોહર ટેકરીના સૌથી ઊંચા બિંદુ પર સ્થિત છે. પહેલા આ મંદિર ભગવાન શિવને સમર્પિત હતું પરંતુ હવે અહીં શ્રી રામ, લક્ષ્મણ અને સીતાની મૂર્તિઓ સ્થાપિત છે.

મંદિરનો ઇતિહાસ

પુરાતત્વ વિભાગના જણાવ્યા અનુસાર, તે 8મી સદીમાં બનાવવામાં આવ્યું હતું, રોક કટ ટેમ્પલ મસરૂર એક અનોખું મંદિર છે જે પોતાનામાં એક રહસ્યમય ઈતિહાસ ધરાવે છે. જો કે, લોકો હજુ પણ તે વિશે અજાણ છે કે તે ક્યારે બનાવવામાં આવ્યું હતું. આજ સુધી આ મંદિરના નિર્માણની કોઈ ચોક્કસ તારીખ જાણીતી નથી, તેથી એવું કહેવાય છે કે મંદિરની શોધ સૌપ્રથમ વર્ષ 1875 માં થઈ હતી.

મંદિરની દંતકથા

દંતકથા અનુસાર, એવું કહેવાય છે કે જ્યારે મહાભારતમાં પાંડવો વનવાસમાં ગયા હતા, ત્યારે તેઓએ આ સ્થાન પર નિવાસ કર્યો હતો અને આ મંદિરનું નિર્માણ કર્યું હતું. કારણ કે તે ગુપ્ત નિર્વાસિત સ્થળ હતું, તેઓ તેમની ઓળખ જાહેર થાય તે પહેલાં તે સ્થળ છોડી ગયા હતા. મંદિરની સામે એક તળાવ પણ છે. એવું કહેવાય છે કે મંદિરની સામે આવેલ સુંદર તળાવ પાંડવોએ તેમની પત્ની દ્રૌપદી માટે બનાવ્યું હતું. મંદિરના ભાગોનું પ્રતિબિંબ તળાવમાં દેખાય છે.

મંદિર સ્થાપત્ય

ઈન્ડો-આર્યન સ્થાપત્ય શૈલીનું પ્રતિનિધિત્વ કરતા આ મંદિરનું નિર્માણ 8મી સદીમાં પથ્થરના એક જ નક્કર ટુકડાનો ઉપયોગ કરીને કરવામાં આવ્યું હતું. આ એક ભાગથી અહીં 19 મંદિરો બનાવવામાં આવ્યા છે. તેની સરખામણી અજંતા-એલરાના મંદિરો સાથે પણ કરવામાં આવે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે પત્થરો પર આવા કોતરકામ અત્યંત મુશ્કેલ છે. આવી સ્થિતિમાં આ કામ કરવા માટે દૂર દૂરથી કારીગરોને લાવવામાં આવ્યા હતા. આ મંદિરો કુલ 19 મોટા પથ્થરો પર બનાવવામાં આવ્યા છે. તેની કોતરણી અને તેની સામે આવેલ તળાવ તેની સુંદરતામાં વધારો કરે છે. મંદિરમાં ઉત્તર-પૂર્વ, દક્ષિણ-પૂર્વ અને ઉત્તર-પશ્ચિમ દિશામાં ત્રણ પ્રવેશદ્વાર છે, જેમાંથી બે અંતરે છે. સંકેતો એ છે કે ચોથા પ્રવેશદ્વારનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું અને શરૂ કરવામાં આવ્યું હતું, પરંતુ તે મોટાભાગે અધૂરું રહી ગયું હતું. ભારતીય મંદિર સ્થાપત્યમાં વિશેષતા ધરાવતા આર્ટ ઈતિહાસકાર અને પ્રોફેસર માઈકલ મીસ્ટરના જણાવ્યા મુજબ, મસરુર મંદિર શૈલી એ હિંદુ સ્થાપત્યનું એક જીવંત ઉદાહરણ છે જે પૃથ્વી અને તેની આસપાસના પર્વતોનું પ્રતીક છે.

કેવી રીતે પહોંચવું?

હવાઈ ​​માર્ગે- કાંગડામાં ગગ્ગલ એરપોર્ટ એ શહેરથી 13 કિમી દૂર નજીકનું સ્થાનિક એરપોર્ટ છે. અહીં પહોંચ્યા પછી, તમે ટેક્સી અથવા કેબ બુક કરીને સરળતાથી મંદિર સુધી પહોંચી શકો છો.

ટ્રેન દ્વારા- નજીકનું સ્ટેશન કાંગડા રેલ્વે સ્ટેશન છે. જ્યાંથી મંદિરનું અંતર લગભગ 40 કિલોમીટર છે. તમે સ્ટેશનની બહારથી ટેક્સી લઈને અહીં પહોંચી શકો છો.

માર્ગ દ્વારા- રાજ્યની માલિકીની બસો કાંગડાને હિમાચલ પ્રદેશ અને પડોશી રાજ્યોના તમામ મોટા શહેરો સાથે જોડે છે. કાંગડા અને ધર્મશાલા, પાલમપુર, પઠાણકોટ, જમ્મુ, અમૃતસર અને ચંદીગઢ વચ્ચે નિયમિત બસો ઉપલબ્ધ છે.

.

શું તમે તાજેતરમાં કોઈની મુસાફરી કરી છે? તમારો અનુભવ શેર કરવા માટે અહીં ક્લિક કરો.

ગુજરાતીમાં પ્રવાસવર્ણનો વાંચવા અને શેર કરવા માટે ત્રિપોટો ગુજરાતીને ફોલો કરો.