સ્વામિ વિવેકાનંદના જીવન સાથે જોડાયેલા છે દેશના આ વિવિધ પ્રવાસન સ્થળો

12 જાન્યુઆરી, 1863ના રોજ કોલકાતાના એક સમૃદ્ધ પરિવારમાં નરેન્દ્રનાથ દત્તનો જન્મ થયો હતો. શ્રી રામકૃષ્ણ પરમહંસ જીને “શું તમે ભગવાનને જોયા છે?” પ્રશ્ન પૂછ્યા બાદ નરેન્દ્રનું જીવન બદલાયું અને એક સન્યાસીનો જન્મ થયો જેનું નામ હતું – સ્વામિ વિવેકાનંદ. સ્વામીજીએ ભારતીયોને તેમના દેશના મહાન આધ્યાત્મિક વારસાની યોગ્ય સમજ આપી અને તે માટે ગૌરવ લેતા શીખવ્યું હતું.

આજે ‘રાષ્ટ્રીય યુવા દિવસ’ (નેશનલ યૂથ ડે) નિમિત્તે ચાલો એ વ્યક્તિના જીવનનો પ્રવાસ કરીએ જેમની યાદમાં આપણો દેશ આ દિવસ ઉજવે છે.

આ વિરલ વ્યક્તિ વિશે આપણે ગમે તેટલું જાણીએ તોયે ઓછું જ હોવાનું!

પરંતુ જો સ્વામિ વિવેકાનંદના જીવન અને તેમના કાર્યોની ઝાંખી કોઈ પ્રવાસન સ્થળ દ્વારા જોવા મળે તો? યેસ, પ્રસિદ્ધ વિવેકાનંદ રોક મેમોરિયલ અને તે ઉપરાંત ભારતમાં એવા અનેક પ્રવાસન સ્થળો આવેલા છે જે સ્વામિ વિવેકાનંદ સાથે સંબંધ ધરાવે છે અને દરેક પ્રવાસીએ તેની ચોક્કસપણે મુલાકાત લેવી જોઈએ.

ચાલો, સ્વામિ વિવેકાનંદના જીવન સાથે જોડાયેલા વિવિધ પ્રવાસન સ્થળો પર એક નજર કરીએ:

સ્વામી વિવેકાનંદનું મૂળ ઘર અને કલ્ચરલ સેન્ટર, કોલકાતા

રામકૃષ્ણ મિશન સ્વામી વિવેકાનંદનું પૂર્વજોનું ઘર અને સાંસ્કૃતિક કેન્દ્ર, જેને વિવેકાનંદ મ્યુઝિયમ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે, તે કોલકાતાના ખૂબ જૂના અને સાંસ્કૃતિક રીતે સમૃદ્ધ ભાગમાં સ્થિત છે. સ્વામી વિવેકાનંદનો જન્મ આ પૈતૃક ઘરમાં થયો હતો. તેમણે અહીં ઉછર્યા હતા અને તેમના પ્રારંભિક વર્ષો ગાળ્યા હતા. દત્તોના પૂર્વજોનું ઘર 1700sની શરૂઆતમાં બાંધવામાં આવ્યું હતું પરંતુ સમય જતાં તે જર્જરિત થઈ ગયું હતું. 1970 બાદ પશ્ચિમ બંગાળ ટુરિઝમ દ્વારા આ સ્થળને પુનઃસ્થાપિત કરવામાં આવ્યું હતું અને એક વિશાળ સાંસ્કૃતિક અને શૈક્ષણિક કેન્દ્રમાં બનાવવામાં આવ્યું હતું, ઉપરાંત તેને સંગ્રહાલયમાં ફેરવવામાં આવ્યું હતું. 2004માં ભારતના પૂર્વ રાષ્ટ્રપતિ ડૉ. એપીજે અબ્દુલ કલામે આ સેન્ટરનું ઉદ્ઘાટન કર્યું હતું. આ કેન્દ્ર દ્વારા સમયાંતરે સમાજ કલ્યાણની અનેક પ્રવૃત્તિઓ પણ કરવામાં આવે છે. તે કોલકાતાના સૌથી મહત્વપૂર્ણ કલ્ચરલ સેન્ટર પૈકીનું એક છે.

મ્યુઝિયમ સમય: સવારે 10 થી 12.30 અને બપોરે 2 થી 5 (સોમવાર થી શનિવાર)

સ્કૂલ ઓફ લેંગ્વેજ સમય: રોજ સવારે 8 થી 8 (સોમવારથી રવિવાર)

ટેક્સ્ટ બુક લાઇબ્રેરી સમય: સવારે 10 થી સાંજે 6 (સોમવારથી શનિવાર)

બેલૂર મઠ, બેલૂર, પશ્ચિમ બંગાળ

“અહીંથી નીકળેલો સાર્વત્રિક એકતાનો પ્રકાશ સમગ્ર વિશ્વને ઝગમગાવી દેશે.”- સ્વામી વિવેકાનંદ (બેલૂર મઠ વિશે)

બેલૂર મઠ સ્વામી વિવેકાનંદના જીવન અને ઉપદેશો સાથે સંકળાયેલા સૌથી મહત્વપૂર્ણ સ્થળોમાંનું એક છે. બેલૂર મઠ પશ્ચિમ બંગાળના પાટનગર કોલકાતાથી એક કલાકના અંતરે હુગલી નદીના પશ્ચિમ કિનારે બેલૂરમાં આવેલું છે. આ રામકૃષ્ણ મઠ અને રામકૃષ્ણ મિશનનું મુખ્ય મથક છે - બંનેની સ્થાપના સ્વામી વિવેકાનંદે કરી હતી. તે કોઈ ધાર્મિક નહિ, પરંતુ આધ્યાત્મિક કેન્દ્ર છે. બેલૂર મઠ એક એવું સ્થળ છે જ્યાં ભારતના દરેક આધ્યાત્મિક સાધકોએ જરૂર જવું જોઈએ. વાતાવરણની શાંતિ અને દિવ્યતા ખરેખર અનન્ય છે.

બેલૂર મઠનું કેન્દ્રીય મંદિર પૂજાનું સ્થળ નથી પણ એક ધ્યાન કેન્દ્ર છે અને તેની સ્થાપત્યકળા માટે પ્રખ્યાત છે જે હિન્દુ, ઇસ્લામિક, અને ખ્રિસ્તી શૈલીઓ અને આકૃતિઓનો એક સુભગ સમન્વય છે. આ મંદિરની રચના સ્વયં સ્વામી વિવેકાનંદે કરી હતી અને 1938માં તેનું લોકાર્પણ કરવામાં આવ્યું હતું. આ ઉપરાંત શ્રી રામકૃષ્ણ (સ્વામી વિવેકાનંદના ગુરુ)ની પત્ની માતા શારદાને સમર્પિત મંદિરો પણ છે. મઠના સાધુઓના ઉપયોગ માટે એક વિશાળ પુસ્તકાલય છે અને ઓર્ડરના તાલીમાર્થી સાધુઓ માટે તાલીમ કેન્દ્ર પણ છે. આ મઠમાં વિવેકાનંદે તેમના અંતિમ વર્ષો ગાળ્યા હતા - તેમની યાદમાં આજે પણ એ રૂમ તેમના તમામ અવશેષો સચવાયા છે.

મુલાકાતનો સમય:

એપ્રિલથી સપ્ટેમ્બર: સવારે 6 વાગ્યાથી 11.30 અને સાંજે 4 વાગ્યાથી 7 વાગ્યા સુધી.

ઓક્ટોબરથી માર્ચ: સવારે 6.30 થી 11.30 અને સાંજે 3.30 થી 6.

શ્રી રામકૃષ્ણ મંદિર સમય: સવારે 6 વાગ્યાથી 11 વાગ્યા સુધી અને સાંજે 3.30થી 8 વાગ્યા સુધી.

સ્વામિ વિવેકાનંદ ટ્રેલ, ઉત્તરાખંડ

1890માં જ સ્વામી વિવેકાનંદ અને ગુરુ શ્રી રામકૃષ્ણના સાથી શિષ્ય સ્વામી અખંડાનંદ જ્ઞાનની શોધમાં ઉત્તરાખંડના પ્રદેશમાં પોતાની ઐતિહાસિક યાત્રા પર નીકળ્યા હતા. આજે પણ રાજ્યમાં તેમના પ્રભાવ અને ઉપદેશોની છાપ જોવા મળે છે. ઉત્તરાખંડમાં કઠગોદામથી શરૂ કરીને એક ટ્રેલ (પ્રવાસ)ની શરૂઆત થાય છે જેમાં સ્વામિજી સાથે જોડાયેલા અનેક સ્થળોનો સમાવેશ થાય છે.

કાંચી મંદિર, કાકરીઘાટ - કુમાઉ પ્રદેશમાં, કાકરીઘાટ પ્રથમ સ્થાન હતું જ્યાં સ્વામી વિવેકાનંદ લગભગ 100 વર્ષ પહેલાં આવ્યા હતા.

માયાવતી આશ્રમ - દરિયાની સપાટીથી 1,940 મીટરની ઊંચાઈએ સ્થિત માયાવતી આશ્રમ (અદ્વૈત આશ્રમ માયાવતી) એક સુંદર ફૂલોના બગીચાથી ઘેરાયેલા જૂના ચાના બગીચામાં સ્થિત છે. એવું કહેવાય છે કે 1898માં સ્વામી વિવેકાનંદ અહીં રોકાયા હતા.

શ્રી લાલા બાદરી શાહનું ઘર - જ્યારે તેઓ કુમાઉમાંથી પસાર થઈ રહ્યા હતા ત્યારે સ્વામી વિવેકાનંદે અખંડાનંદ સાથે 1890માં શ્રી લાલા બદ્રી શાહના ઘરે આરામ કર્યો હતો. 1897માં અલ્મોડા પાછા આવ્યા ત્યારે તેઓ ફરી એકવાર અહીં રોકાયા હતા. આ ઘર શ્રી રામકૃષ્ણ કુટીરથી લગભગ 2 કિ. મી. ના અંતરે આવેલું છે જેની મુલાકાત લઈ શકાય છે.

વિવેકાનંદ રોક મેમોરિયલ, કન્યાકુમારી

લાસ્ટ, બટ નોટ ધ લીસ્ટ: વિવેકાનંદ રોક મેમોરિયલ. આ અદ્ભુત મેમોરિયલનું નિર્માણ 1970માં થયું હતું, જે કન્યાકુમારીના વાવથરુરાઈના દરિયાકિનારે પથ્થરના એક વિશાળ માળખા પર આવેલું છે. 19મી સદીના અંતમાં વિશ્વનો પ્રવાસ પૂર્ણ કર્યા પછી અને સમગ્ર ભારતમાં તેમનો આધ્યાત્મિક સંદેશ ફેલાવ્યા પછી, સ્વામી વિવેકાનંદ 1892માં મુખ્ય ભૂમિ ભારતના દક્ષિણતમ છેડા, કન્યાકુમારી પહોંચ્યા. અહીં તેમણે સમુદ્રના વિશાળ વિસ્તારની બહાર જોયું. તે અંદર કૂદી પડ્યા અને તોફાની સમુદ્રમાંથી પસાર થઈને લગભગ 500 મીટરના અંતરે આવેલા ખડક સુધી પહોંચ્યો. અહીં તેમણે ત્રણ દિવસ અને રાત સુધી બેસીને ધ્યાન કર્યું અને પછી જ્ઞાન પ્રાપ્ત કર્યું. લગભગ એક સદી પછી શ્રી એકનાથ રાનડેના પ્રયાસો અને દેશભરના લોકોના યોગદાનને કારણે આ રોક મેમોરિયલનું નિર્માણ કરવામાં આવ્યું હતું. સ્મારક ઉપરાંત, ત્યાં એક ધ્યાન હોલ છે, અને ખડક પર વિવેકાનંદ કેન્દ્ર છે. કન્યાકુમારીનું વિવેકાનંદ રોક મેમોરિયલ તમિલ અને બંગાળી શૈલીની સ્થાપત્યકળાનું સુંદર મિશ્રણ છે. વિવેકાનંદ કેન્દ્ર એક એવી સંસ્થા છે જ્યાં કેટલાય યુવાન-યુવતીઓ જોડાય છે અને કલ્યાણકારી પ્રવૃત્તિઓ હાથ ધરીને રાષ્ટ્રની સેવા કરવામાં મદદ કરે છે. દર વર્ષે હજારો પ્રવાસીઓ આ સ્મારકની મુલાકાત લે છે અને આધુનિક ભારતના દૂર-દ્રષ્ટા એવા સ્વામિ વિવેકાનંદને અંજલિ અર્પે છે.

માહિતી: MapsofIndia, Belurmath.org, Uttarakhand tourism

.

તમારી જેવા લાખો ફરવાના શોખીન લોકોની જેમ તમે પણ Tripoto પર તમારા પ્રવાસની તસવીરો અને અનુભવો શેર કરો

મફતમાં ટ્રાવેલ કરવા માંગો છો? Tripoto પર આવી ક્રેડિટ મેળવો અને પછી તમારા આગામી પ્રવાસમાં હોટેલ બુકિંગ તેમજ વેકેશન પેકેજ મેળવો

Tripoto ગુજરાતીને ફેસબુક પર ફોલો કરવા માટે અહીં ક્લિક કરો

દેશ-વિદેશના પ્રવાસ પ્રસંગો અને તમારી મુસાફરીના અનોખા અનુભવો શેર કરો, આ સિવાય અન્ય મુસાફરો ક્યાં જઇ રહ્યા છે અને તેઓ શું કરી રહ્યા છે? તે પણ જાણો. એકબીજાની સાથે ફરીએ અને એક બીજાને ગમતા રહીએ